Ik stim, jij stimt…
Het maken van stereotype bewegingen zoals fladderen,
schommelen en rondjes draaien wordt vaak geassocieerd met autisme spectrum stoornissen
en is zelfs één van de criteria die genoemd wordt in de DSM-IV. Zelfstimulerend
gedrag wordt het ook wel genoemd, in het Engels afgekort naar ‘stimming’ – een term
die ik zelf liever gebruik omdat het zo lekker klinkt. Ik vermoed dat veel
mensen denken dat alleen kinderen met autisme aan stimming doen, maar dat is
niet zo. Volwassenen op het spectrum hebben vaak hun eigen manieren gevonden om
onopgemerkt of op een manier die sociaal geaccepteerd is te stimmen. Denk bijvoorbeeld
aan wiebelen met je voet of klikken met een pen.
Wat valt onder stimming?
Het maken van (herhalende) bewegingen of geluiden, op en
neer springen en het aanraken van of bijten in bepaalde voorwerpen zijn slechts een paar
voorbeelden. Wat de uitingsvorm ook is, het doel van het gedrag is (in
tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden) vaak om te kalmeren en om
spanning kwijt te kunnen. Soms wordt stimming echter ook gezien als een manier
van omgaan met verveling. Neurotypische mensen doen het ook, want iedereen
wiebelt weleens met zijn voet of wrijft onnodig met de handen. Het verschil met
de stimming die geassocieerd wordt met autisme ligt in de intensiteit, de duur
en de manier van het stimmen. Er is geen eenduidige grens te trekken tussen
wel- en niet autistisch zelfstimulerend gedrag, en er hoeft ook niet aan het
criterium van de stereotype bewegingen voldaan te worden om een diagnose ASS te
krijgen.
Ze houdt er vanzelf mee op...
Toen ik bijna 2 was nam mijn vader me mee naar de huisarts
omdat hij zich zorgen maakte om de ‘stressbewegingen’ die ik constant maakte. Omdat
ik verder voorop liep in de algehele ontwikkeling zag de dokter hier geen kwaad
in. “Het is de eigenheid van het kind”, zei hij. Toen mijn vader mij een paar
maanden later weer meenam met hetzelfde probleem zei de dokter: “tegen de tijd
dat ze een puber is heeft ze zich gerealiseerd dat het er vreemd uitziet, en
zal ze ermee ophouden”. En daar had hij gelijk in, alleen hield ik er niet echt
mee op. Ik ging mezelf inhouden in het openbaar en vond manieren om
onopvallender mijn spanning te uiten. Ik stond in mijn jongste jaren nog
graag op één been met mijn handen wapperend in de lucht terwijl ik piepende
geluiden maakte, maar rond mijn 8e had ik me gerealiseerd dat 'het er
vreemd uitziet’ en leerde ik het langzaam af.
Omgaan met spanning
Ik heb me er lang voor geschaamd maar sinds ik de
diagnose Asperger heb gekregen, vind ik het niet meer erg om het toe te geven:
ook ik stim er rustig op los wanneer ik alleen thuis ben. Ik kan het als volgt
omschrijven: stimming is voor mij een manier om allerlei soorten spanning kwijt
te raken. Mijn hoofd is vaak druk en vol met gedachtes en mijn innerlijke
processor werkt hard om van alles te verwerken. Via stimming is het net alsof
ik een deel van mijn innerlijke lading naar buiten kan brengen. Ik geef het af aan de
lucht, de vloer, of een voorwerp; ik geleid de spanning via mijn ledematen uit
mijn hoofd. Mijn meest gebruikte manier van stimming is met het vasthouden van
een voorwerp, het liefst rond en buigzaam zoals een elastiek, dat ik dan in een lus draai en
soms ergens tegenaan tik terwijl ik mijn polsen ronddraai en mijn spieren aanspan en... Probeer het je maar niet voor te stellen want het
ziet er vast heel stom uit. Ik stim als ik blij ben, als ik schrik, als ik
onrustig ben of… gewoon omdat het bij mij hoort.
Het is goed om te onthouden dat het verdwijnen van het zelfstimulerende
gedrag in het openbaar niet betekent dat de aanleiding ervan ook is verdwenen. De meeste
mensen met autisme en een (boven)gemiddelde intelligentie zullen pogingen doen om
zich aan de passen aan de buitenwereld
en daar ook, deels, in slagen. Mijn barbies hadden vroeger vaak doorgebogen
benen. Ik vond spelen met de barbies het leukste wat er was en duwde in mijn enthousiasme de poppen hard in de grond om zo mijn spanning hanteerbaar te houden; iets wat mijn ouders misschien zelfs nooit gemerkt hebben.
N.B. Op Youtube kun je filmpjes vinden waarop
verschillende vormen van stimming te zien zijn. Typ bijvoorbeeld in ‘stimming
autism’. Dan kun je zien hoeveel verschillende vormen van dit gedrag er wel
niet zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten